Een flink deel van de bevolking heeft te maken met onvruchtbaarheid: ongeveer 16% van de koppels zijn na een jaar onbeschermd vrijen nog steeds niet zwanger1. In dit artikel worden een aantal problemen besproken die vruchtbaarheidsproblemen bij zowel mannen als vrouwen kunnen veroorzaken.
In dit artikel
- Wat kan vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken?
- Wat kan de vruchtbaarheid bij vrouwen beïnvloeden?
- 1. Hormoonproblemen
- 2. Problemen met de eileiders en baarmoeder
- Wat zijn over het algemeen de oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen?
- Andere oorzaken
- Andere factoren die de vruchtbaarheid kunnen verminderen
- Onverklaarbare onvruchtbaarheid
- Ongeveer een derde van de gevallen van onvruchtbaarheid heeft te maken met de vrouw, 20% heeft te maken met de man en in bijna de helft van de gevallen heeft het te maken met beide partners of is de oorzaak onduidelijk2.
- Voor vrouwen heeft onvruchtbaarheid vaak te maken met hormonen of problemen met de eileiders of baarmoeder.
- Als een vrouw niet ovuleert, moet dit zo snel mogelijk worden vastgesteld zodat ze de juiste hulp kan zoeken.
- Voor mannen heeft onvruchtbaarheid vaak te maken met weinig spermacellen en erectieproblemen.
- Aspecten van de levensstijl zoals gewicht, roken en alcoholgebruik kunnen leiden tot verminderde vruchtbaarheid voor mannen en vrouwen.
- Als je al een jaar lang probeert een baby te verwekken zonder succes en je bent jonger dan 35, raden we je aan een arts te raadplegen voor verder advies. Als je ouder bent dan 35 moet je hulp zoeken na zes maanden proberen, en als je ouder bent dan 40 moet je onmiddellijk een arts raadplegen.
Wat kan vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken?
Zoek de redenen en bepaal je opties.
Als je meer wilt weten over de oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen, mannen of beide partners, kun je hieronder de meest voorkomende omstandigheden of oorzaken van onvruchtbaarheid bekijken. Dit is geen volledige lijst. Neem contact op met je arts voor verdere hulp voor je eigen situatie.
Wat kan de vruchtbaarheid bij vrouwen beïnvloeden?
Er kunnen op twee gebieden zaken misgaan waardoor het moeilijk is om zwanger te worden: problemen met hormonen en problemen met de eileiders en de baarmoeder.
1. Hormoonproblemen
Anovulatie
De ovulatie wordt gecontroleerd door vruchtbaarheidshormonen. Als je hormoonniveaus om een bepaalde reden worden verstoord, kan dit je ovulatie beïnvloeden. Anovulatie betekent dat de eierstok van een vrouw niet in staat is om een rijpe eicel af te geven.
De meeste vrouwen krijgen ooit tijdens hun vruchtbare leven te maken met anovulatie in een menstruatiecyclus. Dit komt het vaakst voor bij jonge vrouwen waarbij net de eerste menstruatie is gestart of oudere vrouwen die richting de menopauze gaan, maar cycli met anovulatie kunnen ook voorkomen bij gezonde, regelmatig menstruerende vrouwen.
Sommige vrouwen lijden aan chronische anovulatie. Dit kan een indicatie van een onderliggende hormonale aandoening zijn, zoals polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), waardoor natuurlijk zwanger worden moeilijk kan zijn3.
Een teken van mogelijke ovulatieproblemen is een erg onregelmatige of uitblijvende menstruatie.
Een hormonale wijziging die de ovulatie verstoort, kan veel oorzaken hebben. Deze omvatten aanzienlijke veranderingen in gewicht, stress, zware lichaamsbeweging en ziekte.
Als een gezonde, regelmatig menstruerende vrouw ovulatietesten of de Clearblue Advanced Vruchtbaarheidsmonitor gebruikt en af en toe een cyclus met anovulatie detecteert, hoeft ze zich geen zorgen te maken. Dit is normaal en heeft geen impact op haar vruchtbaarheid. Als je echter drie opeenvolgende cycli geen LH-piek detecteert met behulp van ovulatietesten ('piek' op Clearblue Geavanceerde Digitale Ovulatietest), kun je het best een arts raadplegen.
Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
De term 'polycysteuze eierstokken' beschrijft eierstokken die een groot aantal kleine 'cystes' of follikels met niet goed ontwikkelde eicellen bevatten, vaak vanwege een gebrek aan hormonaal evenwicht. Symptomen kunnen onregelmatige of geen menstruatie, gewichtstoename, overmatige haargroei en vruchtbaarheidsproblemen zijn. Naar schatting heeft ongeveer één op de vijf vrouwen in het Verenigd Koninkrijk polycysteuze eierstokken4.
Korte luteale fase
Als het aantal dagen tussen je ovulatie en je volgende menstruatie te klein is (minder dan 10), kan dat betekenen dat je eicel wel bevrucht kan worden, maar dat de eicel wordt afgestoten voor het zich in de baarmoederwand kan nestelen. Dit kun je opmerken als je een ovulatietest of vruchtbaarheidsmonitor gebruikt. Tel het aantal dagen tussen je tweede meest vruchtbare dag en de dag waarop je menstruatie begint. Als je denkt dat je luteale fase te kort is, neem je contact op met je arts. Deze aandoening is mogelijk behandelbaar.
Ik heb erg korte cycli. Is dat de reden waarom ik niet zwanger word?
Professor Michael Thomas
De normale cyclus duurt tussen de 23 en 35 dagen. Cycli die korter of langer zijn, kunnen in verband worden gebracht met vruchtbaarheidsproblemen. Tijdens het vruchtbare leven van een vrouw vallen de meeste cycli binnen die duur. Als je cycli meestal korter zijn dan 23 dagen, moet je een arts raadplegen. Het gebruik van een vruchtbaarheidsmonitor of ovulatietest zal je helpen om het tijdstip van de ovulatie te bepalen.
Vroege menopauze
Wanneer je de menopauze hebt bereikt, is het niet meer mogelijk om nog zwanger te worden. In de aanloop naar de menopauze (de perimenopauze) kan het erg moeilijk zijn om zwanger te worden. Als je moeder een vroege menopauze had, zijn je kansen op een vroege menopauze veel hoger. Probeer dus na te gaan op welke leeftijd de menopauze van je moeder begon. Als ze een vroege menopauze had, moet je mogelijk met een arts praten over je toekomstige plannen om zwanger te worden.
2. Problemen met de eileiders en baarmoeder
Eileiders dragen de eicel van de eierstok naar de baarmoeder. Een blokkering in je eileiders kan verhinderen dat het sperma de eicel bereikt; een groei in de baarmoeder kan verhinderen dat een bevruchte eicel zich innestelt.
Onbehandelde chlamydia-infectie
De meest voorkomende oorzaak van geblokkeerde eileiders is een chlamydia-infectie die niet behandeld is. Chlamydia is een veelvoorkomende infectie die gemakkelijk wordt overgedragen door onbeschermde seks. Sommige vrouwen kunnen zich volledig onbewust zijn dat ze ooit een chlamydia-infectie hebben gehad doordat ze geen symptomen hebben ervaren. Als de kans bestaat dat je chlamydia hebt opgelopen, raadpleeg je je arts voor een test.
Vleesbomen
Dit zijn abnormale gezwellen van spierweefsel in de baarmoeder die de eileiders kunnen blokkeren of kunnen voorkomen dat een bevruchte eicel zich innestelt. Raadpleeg je arts voor verder advies.
Endometriose
Dit is wanneer het weefsel van de baarmoederwand buiten de baarmoeder groeit. Dit kan de eileiders blokkeren en bevruchting voorkomen. Endometriose kan een zware of erg pijnlijke menstruatie veroorzaken. Dit kan worden behandeld met geneesmiddelen of door het extra weefsel te verwijderen. Je arts kan je meer informatie geven.
Ik lijd aan endometriose en ik vrees dat ik niet zwanger kan worden. Is dit waar?
Professor Bill Ledger, vruchtbaarheidsspecialist
Veel vrouwen met milde endometriose kunnen gemakkelijk een kind krijgen, hoewel hun kans op enkele vruchtbaarheidsproblemen hoger is. Ernstige endometriose kan de eierstokken en eileiders beschadigen en de bijbehorende gezwellen kunnen ook de eileiders blokkeren. Je gynaecoloog kan je vertellen wat je hieraan kunt doen. Probeer niet langer dan enkele maanden zwanger te worden zonder advies te vragen als je endometriose hebt.
Wat zijn over het algemeen de oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen?
Er zijn drie hoofdoorzaken die de vruchtbaarheid van een man beïnvloeden: weinig spermacellen of slechte kwaliteit van het sperma, erectieproblemen en andere, minder voorkomende oorzaken.
Weinig spermacellen of slechte kwaliteit van het sperma
Als er in het ejaculaat niet het gebruikelijke aantal spermacellen zit, is de kans op een bevruchting kleiner. Als de kwaliteit van het sperma slecht is, is het mogelijk dat dit de eicel niet kan bereiken of het membraan niet kan doorboren om de eicel te bevruchten.
De spermaproductie kan lager zijn als de testes niet koel worden gehouden. Je partner kan er op letten dat zijn testes niet te warm worden door los ondergoed te dragen. Het aantal spermacellen en de kwaliteit ervan kan worden beoordeeld met behulp van een eenvoudige test die je via je arts kan laten uitvoeren.
Erectiestoornis
Als de man problemen heeft om een erectie te krijgen of aan te houden omwille van fysieke of psychologische redenen, zal hij het moeilijk hebben om te vrijen. Dit kan opgelost worden, dus raadpleeg je arts voor meer informatie.
Andere oorzaken
Zeldzamere oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen omvatten een blokkering in de zaadleider, een genetische oorzaak, hormonale problemen of andere, nog zeldzamere oorzaken. Je arts kan deze problemen met behulp van testen opsporen.
Andere factoren die de vruchtbaarheid kunnen verminderen
Er zijn andere zaken die de vruchtbaarheid van zowel de man als de vrouw kunnen beïnvloeden.
Alcohol
De vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen kan worden beïnvloed door te veel alcohol te drinken. Door de hoeveelheid alcohol die je drinkt te verlagen, kun je gemakkelijker zwanger worden. Als je alcohol drinkt terwijl je zwanger bent, kan dit de gezondheid van je baby beïnvloeden. Als je probeert zwanger te worden, is het aan te raden je alcoholgebruik te minderen omdat je nooit weet wanneer het lukt.
Roken
Mannen die roken hebben een lager aantal spermacellen en een hoger aantal misvormde spermacellen in vergelijking met niet-rokers. Bij vrouwen kan het roken de vruchtbaarheid beïnvloeden en leiden tot een vroege menopauze. Het verhoogt ook het risico op een miskraam en het leidt tot vroege weeën. Roken is erg ongezond voor je ongeboren baby en je kunt het beste stoppen met roken voordat je zwanger wordt.
Zowel jij als je partner moet stoppen met roken als je zwanger probeert te worden.
Drugs
Er zijn veel soorten recreationele en illegale drugs die tegenwoordig gebruikt worden en hun invloed op de vruchtbaarheid is niet volledig gekend. Drugs kan een negatieve invloed hebben op een groeiende baby en dus mag je geen recreationele of illegale drugs gebruiken wanneer je probeert zwanger te worden.
Gewicht
Over- of ondergewicht kan je menstruatiecyclus beïnvloeden en je kans op bevruchting verlagen. Mannen met overgewicht kunnen minder spermacellen en een slechte spermakwaliteit hebben. Raadpleeg je arts of verpleegkundige om jouw ideale gewicht te bepalen en voor advies om aan te komen of af te vallen indien dit nodig is.
Medicatie
Als jij of je partner geneesmiddelen gebruikt, moet je je arts vragen of dit de vruchtbaarheid niet verlaagt. Als de geneesmiddelen de vruchtbaarheid verlagen, zijn er mogelijk alternatieven beschikbaar.
Glijmiddelen
Vaginale droogheid komt vaker voor dan we denken. In een onderzoek in 11 landen bij 6500 vrouwen, gaf tot 18% van de vrouwen tussen 18 en 34 jaar aan dat ze altijd of meestal vaginale droogheid ervaren5. Dit kan erger zijn als je probeert zwanger te worden, omdat je dan vaker vrijt. Sommige van de meest voorkomende glijmiddelen kunnen giftig zijn voor sperma; het gebruik van dergelijke glijmiddelen kan dus je kans om zwanger te worden beïnvloeden. Er zijn glijmiddelen beschikbaar die niet schadelijk zijn voor sperma.
Leeftijd
Een vrouw wordt geboren met een levenslange voorraad eicellen en het aantal verlaagt steeds sneller naarmate ze ouder wordt. Na 38-40 jaar neemt het aantal eicellen veel sneller af en gaat de kwaliteit van de eicellen ook achteruit. Als je ouder bent dan 35, is het een goed idee om je arts te bezoeken als je al ongeveer zes maanden probeert om zwanger te worden. Als je ouder bent dan 40, moet je je arts om raad vragen wanneer je probeert een kind te verwekken. Er is minder bekend over de vruchtbaarheid van oudere mannen, maar er wordt aangenomen dat deze ook afneemt vanaf 40 jaar.
Onverklaarbare onvruchtbaarheid
Soms wijzen klinische onderzoeken uit dat alles normaal is, maar ben je na jaren proberen nog niet zwanger. Dit kan erg frustrerend en vervelend zijn, omdat je er niks aan kunt doen om dit te behandelen of verhelpen. Naar schatting wordt een derde van de koppels met een onverklaarbare onvruchtbaarheid op natuurlijke wijze zwanger binnen de drie jaar zonder extra middelen3.
- 1. Thoma et al. Fertil Steril. (2013); 99(5): 1324–1331.
- 2. Thonneau P., et al. Human Reproduction (1991) 6(6): 811-816.
- 3. Hambridge HL., et al. Human Reproduction. (2013) 28: 1687–1694
- 4. NHS. Polycystic ovary syndrome. http://www.nhs.uk/Conditions/Polycystic-ovarian-syndrome/Pages/Introduct... (accessed April, 2017)
- 5. Leiblum SR., et al. J Sex Med. (2009) 6: 2425–2433.
Ovulatietest Geavanceerd Digitaal
In elke cyclus zijn er slechts enkele dagen waarop een vrouw vruchtbaar is. Als je zwanger probeert te worden, is het dus erg belangrijk dat je op deze dagen vrijt. De Clearblue® Ovulatietest Geavanceerd Digitaal is de eerste en ENIGE test die tijdens elke cyclus meestal 4 of meer vruchtbare dagen vaststelt.
Natuurlijk zwanger worden
Ovulatietesten zijn nauwkeurig en eenvoudig te gebruiken.